Grandes obras: A Gioconda | |||
| A Gioconda |
Autor: Leonardo da Vinci (Anchiano-Vinci (Italia), 1452 - Amboise (Francia), 1519)
Cronoloxía: 1503-06
Escola: Cinquecento
Estilo: Renacemento
Técnica: Óleo
Soporte: Táboa de madeira
Medidas: 77 × 53 cm
Localización: Museo do Louvre, París
"Fixo para Francesco do Giocondo o retrato da súa muller Mona Lisa e, a pesar de dedicarlle os esforzos de catro anos, déixoo inacabado. Esta obra tena hoxe o rei Francisco de Francia en Fontainebleau. Todo aquel que quixese ver en que medida pode a arte imitar á natureza podíao comprender na súa cabeza, porque nela representáronse todos os detalles que se poden pintar con sutileza. Os ollos tiñan ese brillo e ese lustre que se pode ver nos reais, e ao seu ao redor había eses rosáceos lívidos e os pelos que non se poden realizar sen unha gran sutileza. Nas cellas apreciábase o modo en que os pelos xorden da carne, máis ou menos abundantes e, virados segundo os poros da carne, non podían ser máis reais. O nariz, con todas esas aperturas rosáceas e tenras, parecía de verdade. A boca, con toda a extensión da súa hendidura unida polo vermello da boca e a encarnación do rostro, non parecía cor senón carne real. Na fonte da garganta, se se miraba con atención, víase latexar o pulso: e en verdade pódese dicir que foi pintada dunha forma que fai estremecerse e atemoriza a calquera artista valioso. Mona Lisa era moi fermosa; mentres a retrataba, tenia xente cantando ou tocando, e bufóns que a facían estar alegre, para rehuir esa melancolía que se adoita dar na pintura de retratos. Tiña un xesto tan agradable, que resultaba, ao velo, algo máis divino que humano, e considerábase unha obra marabillosa por non ser distinta a realidade". Giorgio Vasari (arquitecto, pintor, escritor e historiador da arte), 1550. Chama a atención a frase destacada cando o personaxe retratado non ten cellas.
PERSONAXE
Lisa Gherardini. A identidade da persoa pintada por Leonardo dá Vinci que está máis aceptada na actualidade é: Lisa Gherardini.
Nacida un 15 de Xuño de 1479 e morta o 15 de Xullo de 1542 nun convento, tras facerse monxa logo de enviudar. Era filla do fabricante de las da cidade de Florencia, Antonio Gherardini. Viviu nunha casa situada fronte á do pai de Leonardo dá Vinci, na rúa Ghibellina de Florencia. Casada co viúvo Francesco do Giocondo, de quen recibiría o alcume. Francesco do Giocondo pola súa actividade comercial relacionábase co pai de Leonardo da Vinci, o notario Piero da Vinci. Nunha destas reunións comerciais, Francesco, pide que lle faga chegar ao seu fillo o encargo de realizar un retrato da súa esposa. A realización do cadro demorouse dous anos, e a entrega do cadro non se chegou a realizar, crese que, entre outras razóns, polo extraordinario parecido da Gioconda coa nai do pintor. No momento de ser retratada, Lisa Gherardini, tiña uns 24 anos, medía 1,68 m, pesaba 63 quilos e padecía de bruxismo (rechinar de dentes), principios de Párkinson e caída de cabelo.
Outros datos:
# A combinación da "perspectiva aérea" e da técnica do "sfumatto" conseguen unha estupenda sensación tridimensional e de profundidade. Os críticos de arte coínciden en afirmar que o mellor do cadro son as mans e por suposto o enigmático sorriso.# Existen outras posibilidades sobre quen é a protagonista do cadro. Hai quen di que é a española Constanza de Ávalos, e arriscándose aínda máis hai quen afirma que o retratado é Francesco do Giocondo ou ata o propio Leonardo.
# Unha peculiaridade da dama que aparece no cadro é que non ten cellas nin pestanas. Aínda que hoxe en día estráñenos, era un costume común entre as damas florentinas da época, depilarse todo o vello da cara.
# O 21 de agosto de 1911, Vicenzo Peruggia, un ultranacionalista italiano, decidiu que A Gioconda de Leonardo Dá Vinci debía retornar ao seu país de orixe. Para iso, roubouna do Louvre de París, escondendo o cadro debaixo das súas amplas roupas. O seu paradoiro foi descoñecido, ata que dous anos despois un anticuario florentino recibise unha carta ofrecéndolle o cadro. O ultranacionalista foi arrestado e A Gioconda retornou ao Louvre.
# O cadro non só foi roubado, senón que tamén foi asperxido con ácido e golpeado cunha pedra arroxada por un home no propio Louvre.
# En 2005 foi instalada tras unha vitrina antibalas nunha sala especial onde está protexida da calor, a humidade e o vandalismo. O traslado e acondicionamento tivo un custo de 6 millóns de dólares que correron ha cargo da mesma cadea televisiva xaponesa que patrocinou a restauración da Capela Sixtina.
# A Mona Lisa é a obra de arte máis reproducida da historia, polo que ten a desvantaxe de ser "demasiado famosa". Hoxe en día só pode verse a través dun groso cristal antibalas (din no Louvre que ata é antimísiles), detrás de hordas de turistas e nunha habitación en penumbra.
# Non deixa de chamar a atención a opinión dun profesor de Yale, segundo el o sorriso é debido a que a dama está embarazada. Chega a esta conclusión tras analizar a forma da cara, os dedos inchados e o xesto das mans sobre o ventre (moi típico das embarazadas).
# Sobre a boca da Mona Lisa, J.E. Borkowski comenta que o rictus bucal é como o das persoas que perderon os seus incisivos ou que padecen bruxismo, un hábito que leva a rechinar os dentes por tensións ou durante o soño.
# É con diferenza a pintura máis visitada do museo (6 millóns de visitantes no ano 2001).
# É a última gran obra de Leonardo, e de feito estivo retocándoa ata os seus últimos días, levándolle catro anos completar o proxecto.
# A acumulación de graxa subcutánea no ollo esquerdo e lipoma na man que aparece en primeiro plano. Símbolos de que A Gioconda (quen sabe se o propio Leonardo de Vinci) padecía hipercolesterolemia, é dicir, tiña o colesterol alto. E é que, a obsesión dos pintores por plasmar a realidade ata o mínimo detalle permítenos coñecer na actualidade doenzas e enfermidades que nin artistas nin "musas" coñecían.
# O cadro mide 77 x 53 cm. e está pintado sobre dúas táboas de madeira de álamo colocadas verticalmente e pegadas. Foi adquirido en 1517 polo rei Francisco I de Francia, en cuxa Corte pasou Leonardo os tres últimos anos da súa vida.
# O monarca francés pagou por el a respectable suma de 492 onzas de ouro e utilizouno para decorar o seu cuarto de baño do palacio de Fontainebleu.
# En 1800, Napoleón Bonaparte levouna a París e en 1804 instálao no Louvre.
# Foi reproducida e recreada en todos os medios imaxinables (ata por artistas e deseñadores da talla de Salvador Dalí, Botero, Marcel Duchamp, Jenya Nechyporchuk, Frida Kahlo, Roy Lichtenstein, Andy Warhol ou Sigeo Fukuda).
No museo do Prado hai outra "Gioconda" atribuída a un discípolo de Leonardo e cunha realización simultánea á pintada por Leonardo. Foron feitas tan simultaneamente que o discípolo ía facendo as mesmas correccións que Leonardo lle aplicaba ao seu cadro. Preme aquí para ver unha imaxe das dúas obras, lembrar que a Gioconda do Prado vén de ser restaurada recentemente.
